از سایکس پیکو تا خاورمیانە جدید ، سالار میرابیسالار میرابیمقدمەام را این گونە آغاز میکنم :امروزە سو٠²لات زیادی ذهن تمام مردم دنیا بلاخص روشنفکران ، آکادمیون ، صاحبنظران و تحلیلگران سیاسی را بە خود مشغول کردە است کە از همە مهمتر میتوان بە این سو٠²ل اشارە کرد :کە آیا سایکس پیکوی دیگری در راە است ? آیا این بار هم مانند صد سال گذشتە قدرتهای بزرگ غیر منطقە ای بیشترین نقش را در تشکیل خاورمیانە جدید ایفا میکنند یا قدرتها خاورمیانە و مردم منطقە ?آیا شاهد تشکیل کشوری بە نام کردستان در طی این سالها یا سالهای آیندە خواهیم بود ?سو٠²لاتی کە شاید دنیایی تجزیە و تحلیل را باخود بە همراە داشتە باشد یا برای گرفتن جواب آنها باید سالها انتظار کشید ?اما من در اینجا بە نوبەی خودم سعی کردەام تاحدی بە باز اندیشی و بازنویسی شرایط حال حاظر کردە و سیری بر تحولات کنونی منطقە داشتە باشم .با رسیدن سال جدید و بە خصوص در طی یک ماە گذشتە در روزنامە ها و کانالهای تلویزیونی جهانی و شبکە های اجتماعی زیادی از چگونگی پیمان سایکس پیکو حرف زدە شدە است و شاید لازم نباشد کە زیاد بە بە تاریخ ها و چگونگی و جزئیات این معاهدە بپردازیم و اشارە کنیم Ø› اما آنچە حائز اهمیت است این روزها درحالی نگاه مردم دنیا بە سمت خاورمیانە است کە پیمانی بە نام سایکس پیکو پایان می پذیرد یا پایان پذیرفتە است کە بە گفتە بسیاری از مردم این بخش از جهان بخصوص کردها می توان از آن بعنوان شومترین پیمان تاریخ برای مردم این منطقە نام برد کە در آن حقوق بسیاری از ملتها نادیدە گرفتە شد و می توان از کردها بە عنوان بزرگترین قربانی آن یاد کرد .هرچند بعد از سایکس . پیکو معاهدە های دیگری بستە شد مانند سور کە جز ندرت پیمانهایی بود کە کردها را بە رسمیت شناخت اما چند سال طول نکشید کە این پیمان با مداخلە روسیە و ترکیە و کشورهای صاحب سایکس پیکو یعنی بریتانیا و فرانسە بە لوزان ختم شد ودر آن مرزهای کنونی خاورمیانە ترسیم شد کە حقوق بسیاری از مردم از جملە کردها در آن نادیدە گرفتە شد و آنها را از داشتن حکومت و استقلال منع می کرد ، ام بە گفتە بسیاری از صاحبنظران سیاسی لوزان پرسە ایی بود کە با سایکس پیکو شروع شد و بە لوزان ختم شد .اما آیا جنگ ها و خونریزی های این بخش از جهان دستاورد و حاصل همین پیمان بود ?اگر نگاهی بە سالهای اخیر خاورمیانە بخصوص سالهای بعد از سرنگونی صدام حسین و بە وجود آمدن انقلابهای عربی داشتە باشیم خواهیم دید کە بیشترین کشمکش ها و اختلافات محدود بە منطقە پیمان سایکس پیکو است ، هرچند کە در طی این سالها کشورهای منطقە ای مانند ایران با فرستادن گروههایی چون فاطمیون ، مدافعان حرم و سپاە قدس و کشور ترکیە با آسان کردن و فراهم کردن و کمک رسانی بە گروههای سنی سعی کردەاند با دامن زدن بە اختلافات مذهبی میان سنی و شیعە اولا عراق و سوریە را بە جولانگاهی برای قدرتنمایی خود بدل کنند و ثانیا بە گفتە سران سیاسی و نظامی این کشورها از این راە از ورود جنگ بە خاک خود ممانعت بعمل آورند ،Ø› اما با وجود همە اینها و دامن زدن بە این اختلافات مذهبی اگر بە صورت ریز و شفاف بە عمق قزایا نگاە کنیم خواهیم دید کە دلیل اصلی جنگ نە اختلافات مذهبی بلکە ناشی از اختلافات فاحش و روشن اتنیکی و هویتی است ، اختلافاتی کە شاید پیمانی بنام سایکس پیکو با تحمیل آن بە مردم این منطقە آنها را صد سال بە زندگی اجباری در کنار همدیگر و در زیر یک چتر و داخل یک مرز محکوم کرد .کە در این راستا می توان بە سخنان کسانی چون نوەی سایکس اشارە کرد کە می گوید سایکس پیکو قطعا یک اشتباە بزرگ بود زیرا در آن زبان و فرهنگ بسیاری از مردم منطقە بخصوص یکی ازملتهای بزرگ منطقە بنام کردها نادیدە گرفتە شد . یا میتوان بە سخنان ذکری موسی مشاور سیاسی مسعود بارزانی رییس اقلیم کردستان اشارە کرد کە از سایکس پیکو بە عنوان ازدواج اجباری یاد می کند .حال اگر بە سالهای قبل برگردیم زمانی کە حرف از طرح خاورمیانە ای جدید و برنامە ریزی ابر قدرتها از جملە آمریکا برای این طرح بود شاید خیلی از مردم جهان بە آن اهمیت نمی دادند اما در حال حاظر و با وقوع این حوادث و بحران ها کە با سرعت زیاد بخصوص در سوریە و عراق در حال وقوع است میتوان گفت شاهد تغییرات گستردەای خواهیم بود کە بە نظر کارشناسان سیاسی این تحولات بخشی از طرح خاورمیانە جدید هستند کە در حال وقوع است .با وجود همە اینها سوالات زیاد دیگری نیز مطرح می شوند کە شاید برای گرفتن جواب آنها باید سالها منتظر ماند ، سوالاتی از قبیل :1. این جنگ و خونریزی ها تا چە وقت ادامە خواهد داشت ?2 . نقش مردم منطقە بخصوص کردها در ترسیم نقشە جدید خاورمیانە چگونە خواهد بود ?و در جایی دیگر هم گفتم کە سوالات در این مورد تجزیە و تحلیل زیادی را در بر می گیرد کە شاید بتوان یک کتاب از تحلیلات سیاسی نوشت Ø› اما من سعی کردەام بە طور خلاصە و گذرا اشارەای داشتە باشم مثلا برای
جواب سوال اول باید گفت هر چند کە بارها مقامات سیاسی و نظامی آمریکا وکشورهای اروپایی درگیر جنگ در این منطقە مانند لئون پانەتا وزیر دفاع پیشین آمریکا و رایموند اودینو فرماندە نظامی آمریکا خبر از جنگ های ²° سالە و ۳° سالە دادەاند Ø› باید بگویم کە این احتمال بنظر میرسد اگر جامعە جهانی برای ترسیم خاورمیانە جدید آمادگی کافی و سریع وبا در نظر گرفتن تمام جوانب از خود نشان ندهد ممکن است آن موقع موضوع بە کشورهای دارای قدرت در منطقە مانند ایران و ترکیە برگردد کە در چنین شرایطی باید منتظر آغاز فاز جدیدی از جنگ سنی و شیعە در منطقە باشیم کە بزرگترین قربانی آن مردم عادی و زن ها و بچەها هستند .اما برای جواب سوالاتی از این قبیل کە اگر نقشە جدیدی برای این سرزمین در راە باشد آیا کشورهای منطقەای و مردم بیشترین نقش را خواهند داشت یا کشورهای غیر منطقە ای مانند آمریکا و روسیە و …?باید بگویم اگر نگاهی بە زمان عقد قرار داد سایکس پیکو و حال حاظر بیندازیم تفاوت های اساسی و فاحش و انکار ناپذیری مشاهدە خواهد شدتفاوتهایی کە شاید هم یکی از دلایل بە درازا کشیدن جنگ و خونریزی و مانعی بزرگ بر سر راە جامعە جهانی برای نشان دادن عکس العملی بموقع و صحیح است.از جملە اینکە آن زمان قدرتهای منطقە ای مانند ایران ، عربستان و ترکیە تا بە این اندازە توان سیاسی و نظامی و نفوذ بین المللی حال حاضر را نداشتند و شاید نمی توانستند بە این صراحت و قدرت در برابر جریانات اعلام موضع کنند برای مثال سران سیاسی ونظامی ایران بارها بە روشنی اعلام کردەاند کە با هرگونە تغییر در مرزها مخالف هستند و مانع آن می شوند Ø› از سوی دیگر اسراییل و عربستان کە از کشورهای پر نفوذ و و قدرتمند منطقەای هستند بارها و بارها اعلام کردەاند کە از بوجود آمدن و تشکیل کشوری بنام کردستان دفاع می کنند .از طرفی دیگر در آن زمان مس٠²لە کردها شاید تا این اندازە بزرگ نبود و کردها در زمان نمی توانستند تا این اندازە اعلام موجودیت کنند هرچند کە جز ملتهای بزرگ منطقە بودند ، اما در حال حاظر می بینیم کە کردها در دوبخش سوریە و عراق نە تنها از لحاظ سیاسی و اقتصادی مستقل شدەاند بلکە از لحاظ نظامی نیست با نیروهای پیشمرگ و یگانهای مدافع خلق توانستەاند خود را بە عنوان موفقترین گروە ضد داعش بە دنیا معرفی کنند و سرزمینی امن را برای ساکنین این بخش از خاک سوریە و عراق بسازند کە این هم نشان از استقلالی نظامیست ، از سوی دیگر هم نمیتوان تلاش کردها و جنگ برای دفاع از حقوقشان در بخشهای دیگر را نادیدە گرفت و بە آسانی از کنار آن عبور کرد .میخواهم در این بارە نیز بە سخنان یکی از سیاسیون کرد دکتر برهم صالح معاون دوم جلال طالبانی رییس اتحادیە میهنی کردستان و رییس جمهور پیشین عراق اشارە کنم کە معتقد است این بار مردم بر خلاف سایکس پیکو باید کار زیادی برای ترسیم مرزهای جدید انجام دهند اما او بە این نکتە نیز اشارە میکند کە سرنوشت مردم معلوم نیست بە کدام سمت خواهد رفت و چە خواهد شد .اگر از زوایای دیگری نیز بە قضیە نگاە کنیم کشورهای آمریکا و روسیە و هم پیمانان منطقە ای و غیر منطقە ای آنها اولا سعی می کنند جنگ را بە نفع خود پایان دهند و ثانیا بە دنبال وسیلە و گروههایی بەعنوان هم پیمان هستند کە بتوانند بعد از جنگ منافعشان محفوظ بماند کە شاید بتوان کردها را مطمئن ترین گروە درگیر برای بعد از پایان یافتن جنگ دانست البتە کردها نقط کردهای جنوب ی کردستان یا کردستان عراق بلکە تمام ملت کرد کە مرکزیت آن کردستان عراق است Ø›با وجود همە این تحلیل ها و وصف ها این نوشتە یک نوشتە جامع و کامل نیست و تنها تلاشی است برای نوشتن و باز نویسی تحولات حالاحاضر منطقەای کە شاید برای شناخت آن باید سالها مطالعە و تحقیق انجام داد